De familie langs papa’s kant is gigantisch groot. Jaren geleden heb ik dat eens uitgetekend voor het lief: ergens tussen tak 25 en 32 is hij de weg verloren en ik kan het hem niet kwalijk nemen. Het heeft los 20 jaar gekost voor ik het zelf uit mijn hoofd kon tekenen en ik zit er middenin. Als kind was dat altijd chaos in mijn hoofd. Nooit wist ik of mensen neven, nonkels of vrienden waren. Mama zei tegen wie ik nonkel moest zeggen en ik deed dat gewoon. Sommige zag je een keer in het jaar, anderen een periode meer en dan maanden of zelfs jaren niet. Er was een gezin, een gezin waar ik mee ben opgegroeid, en die ik heel vaak zag.
De kapitein van dat gezin heette Tjoane. Hij noemde mijn mama Tante Nadine. Ik snapte niet waarom hij “tante” zei, want ze waren even oud, vond ik, maar hij was een neef. Het is de eerste familietak die ik leerde kennen en het bleek de meest stevige te zijn, want wekelijks kwam hij een tasje koffie drinken bij ons thuis. Er was een dag waar hij mijn vertelde over vogels die “Suskewiet” zeggen. Wist ge dat de Franse vinken iets anders zeggen? Ik wel, want hij heeft mij dat geleerd. Hij was een constante mijn hele leven lang, niet alleen in aanwezigheid, maar ook in zijn.
Hij was altijd aan het lachen, en ik weet het: dat zeggen ze altijd, maar het is zo. Als hij niet aan het lachen was, dan deed hij er alles aan om je te doen lachen. Vrij vertaald wil dat zeggen dat hij -voor mij als kind- veilig was. Nooit heeft hij geroepen op mij. Jamais. Zelfs niet die ene keer toen ik stomdronken uit zijn hof wandelde. Gemene cocktails en onervarenheid, mevrouw. Wanneer anderen wel riepen, dan maakte hij een mopje of zei hij “jamoja, en azo he…”, en de negatieve sfeer was weg.
Dat wil zeggen dat hij ook een van de weinige was die me altijd al heeft kunnen doen lachen. Echt lachen. Zo met uw hoofd achterover en HAHAAHAHAHAHA. Hij deed dat altijd, ongeacht waar of wanneer. Met stip op een: het moment dat ik zijn hand ging schudden na de begrafenis van zijn vader toen hij iets zei dat tussen ons blijft. Iedereen keek. “Vind ik leuk”, zeitem. En dat was het ook.
Toen het huis afbrandde was hij, met zijn vrouw, als eerste bij mij. Ik was alleen tot zij er waren. Achter het politielint hoorde ik “ROMINA!”, en terwijl ik teken deed naar de politie dat het familie was, waren ze er al voorbij. De manier waarop hij mij toen vastpakte kan ik nog voelen. Het voelen dat ik niet alleen was, door er te zijn, door te luisteren, en te wachten tot mijn ouders er waren. Geen mopjes die dag, maar tonnen liefde, zowel van Tjoane als van Heidi.
Hij weet dat niet, ik heb hem dat nooit gezegd, maar ik hoop dat hij het voelde wat hij betekende. De laatste jaren zag ik hem in het passeren wanneer hij bij mama was. Veel minder dan vroeger, maar je blijft van elkaar horen via alle gedeelde koffies aan de keukentafel. “Tjoane is ziek”, zei mama. “Dat komt in orde, zo’n beer van een vent”, zei ik. Toen bleek dat het niet meer in orde zou komen heb ik geen tijd opgeëist. Die tijd was aan zijn gezin, zijn kleinkinderen en mensen zoals zijn broer en mijn papa. We voelden mee via papa, en ik weet dat hij wat van die liefde heeft meegekregen.
En daar zat ik dan vandaag. In een aula, omringd door zoveel mensen. Mijn broer bij mij, mijn zussen en mijn ouders. Vooraan stond een kist met daarop een pet en er werd verteld over wie ge waart, hoe gekend, en hoeveel ge betekende voor zoveel. Er werden liedjes gespeeld en foto’s getoond. Verhalen gedeeld en opgemerkt dat iedereen voorzekerst hun eigen verhalen heeft met u. Dat is ook zo en dit is dat van ons, van mij.
We verlieten de aula en achteraf was er niemand die mij deed lachen gelijk toen bij uw vader. We stonden daar wat verdwaasd en zijn iets gaan drinken. Een koffie, want ze hadden daar geen verwenkoffie. Vanaf ik de kans krijg ga ik een verwenkoffie drinken, op uw leven en uw lach.
Vanavond leer ik mijn dochters over de vogels die “Suskewiet” zeggen en vertel ik hen over hoe er een meneer was die mij dat leerde toen ik een zelf kindje was.
Hij had altijd een pet op.
Hij had de luidste lach.
Hij heette Tjoane.
